تولید هوشمند به معنای استفاده از روشهای هوشمندانه برای کاهش هزینه و افزایش کیفیت تولید است. بنابراین لزومی ندارد که تولیدات در کارخانه شما اتفاق بیفتد. این یکی از اصلی ترین تفاوت های کارخانه هوشمند (Smart Factory) با تولید هوشمند (Smart Manufacturing) است.
ماشین به عنوان سرویس (Machine as a Service) به اختصار MaaS مدلی است که در آن ماشین آلات، تجهیزات یا دستگاه ها به جای اینکه به طور کامل فروخته شوند، به صورت اشتراک یا بر اساس میزان استفاده در اختیار مشتریان قرار می گیرند. این مدل بخشی از روند کلی مدل های “به عنوان سرویس” است که شامل نرم افزار به عنوان سرویس (SaaS)، پلتفرم به عنوان سرویس (PaaS) و زیرساخت به عنوان سرویس (IaaS) می شود.
مزایای MaaS
۱. دسترسی مبتنی بر اشتراک: به جای خرید مستقیم دستگاه، مشتریان برای دسترسی و استفاده از دستگاه هزینه ای تکراری پرداخت می کنند. این می تواند یک راه حل مقرون به صرفه برای مشاغل، به ویژه استارت آپ ها یا شرکت های کوچک و متوسط (SMEs) باشد، زیرا نیاز به سرمایه گذاری اولیه کلان را از بین می برد.
۲. خدمات مدیریت شده: MaaS اغلب شامل نگهداری، ارتقاء و پشتیبانی فنی به عنوان بخشی از بسته اشتراک است. این به کسب و کارها اجازه می دهد تا روی فعالیت های اصلی خود تمرکز کنند بدون اینکه نگران نگهداری و مدیریت دستگاه باشند.
۳. قابلیت ارتقا و انعطاف پذیری: مدل های MaaS مقیاس پذیری را ارائه می دهند و به مشاغل این امکان را می دهند تا به راحتی میزان استفاده خود را تنظیم کرده یا در صورت نیاز اشتراک خود را ارتقا یا کاهش دهند. این انعطاف پذیری به ویژه در صنایع با تقاضای در حال نوسان یا الزامات فناوری در حال تکامل، مفید است.
۴. نظارت از راه دور و تجزیه و تحلیل: بسیاری از ارائه دهندگان MaaS قابلیت های نظارت و تجزیه و تحلیل از راه دور را ارائه می دهند که به مشاغل امکان می دهد الگوهای استفاده، معیارهای عملکرد و نیازهای نگهداری پیش بینی کننده را ردیابی کنند. این رویکرد مبتنی بر داده می تواند به بهینه سازی عملیات و بهبود بهره وری کمک کند.
۵. کاهش ریسک: MaaS می تواند به کاهش ریسک های مرتبط با مالکیت، مانند استهلاک، فرسودگی و هزینه های نگهداری کمک کند. با برون سپاری این مسئولیت ها به ارائه دهنده خدمات، کسب و کارها می توانند به جای مدیریت چرخه عمر دستگاه، بر ایجاد ارزش از دستگاه تمرکز کنند.
۶. دسترسی به فناوری پیشرفته: ارائه دهندگان MaaS اغلب دسترسی به فناوری و تجهیزات پیشرفته ای را ارائه می دهند که ممکن است برای مشاغل مقرون به صرفه یا در دسترس نباشد. این می تواند به کسب و کارها مزیت رقابتی بدهد زیرا به آنها امکان می دهد از آخرین نوآوری ها بدون نیاز به سرمایه گذاری اولیه قابل توجه استفاده کنند.
به طور کلی، ماشین به عنوان سرویس (MaaS) به مشاغل رویکردی مقرون به صرفه، انعطاف پذیر و کم ریسک برای دسترسی و استفاده از ماشین آلات و تجهیزات ارائه می دهد و به آنها امکان می دهد تا بر شایستگی های اصلی خود تمرکز کرده و نوآوری را در صنایع مربوطه خود هدایت کنند.
چطور می توان از این مدل کسب و کار کسب سود کرد؟
در زیر چند نمونه موفق از مدل Maas ارائه شده است که می تواند سود خوبی برای سرمایه گذاران این حوزه داشته باشد:
۱. ماشین آلات ساختمانی: شرکت های ساختمانی می توانند برای ماشین آلات سنگین مانند بیل مکانیکی، لودر و جرثقیل در خدمات MaaS مشترک شوند. به جای خرید مستقیم این ماشین آلات گران قیمت، شرکت های ساختمانی می توانند بر اساس اشتراک به آنها دسترسی پیدا کنند و فقط هزینه ساعات استفاده را پرداخت نمایند. این مدل به شرکت های ساختمانی کمک می کند تا به ویژه در پروژه هایی با نیازهای متغیر به تجهیزات، هزینه ها را به طور مؤثرتری مدیریت کنند.
۲. تجهیزات تولیدی: تولیدکنندگان می توانند از MaaS برای انواع تجهیزات تولیدی مانند ماشین های CNC، چاپگرهای سه بعدی و بازوهای رباتیک استفاده کنند. ارائه دهندگان MaaS دسترسی مبتنی بر اشتراک به این ماشین آلات به همراه خدمات نگهداری و پشتیبانی را ارائه می دهند. این امر به تولیدکنندگان این امکان را می دهد تا ظرفیت تولید خود را بدون بار مالکیت و هزینه های نگهداری، حسب نیاز بالا یا پایین ببرند.
۳. تجهیزات پزشکی: بیمارستان ها و مراکز درمانی می توانند از MaaS برای تجهیزات پزشکی مانند دستگاه های MRI، اسکنرهای CT و دستگاه های اشعه ایکس بهره مند شوند. ارائه دهندگان MaaS دسترسی به این دستگاه های پزشکی گران قیمت را به صورت اشتراک، شامل نصب، نگهداری و به روز رسانی نرم افزار ارائه می دهند. این مدل به سازمان های بهداشتی در مدیریت محدودیت های بودجه در عین حال اطمینان از دسترسی به فناوری پزشکی پیشرفته کمک می کند.
۴. ماشین آلات کشاورزی: کسب و کارهای کشاورزی می توانند از MaaS برای تجهیزات کشاورزی مانند تراکتور، کمباین و سیستم های آبیاری استفاده کنند. ارائه دهندگان MaaS دسترسی مبتنی بر اشتراک به این ماشین آلات را به همراه خدمات تجزیه و تحلیل داده و نگهداری پیش بینی کننده ارائه می دهند. این امر به کشاورزان امکان می دهد بدون سرمایه گذاری اولیه برای خرید و نگهداری تجهیزات، از منابع بهینه استفاده کنند، عملکرد محصولات را بهبود بخشند و زمان خرابی را کاهش دهند.
۵. تجهیزات اداری: شرکت ها می توانند برای تجهیزات اداری مانند چاپگر، دستگاه فتوکپی و اسکنر از راه حل های MaaS استفاده کنند. ارائه دهندگان MaaS دسترسی مبتنی بر اشتراک به این دستگاه ها را به همراه خدمات مدیریت چاپ و پشتیبانی ارائه می دهند. این مدل به کسب و کارها کمک می کند تا عملیات چاپ خود را ساده سازی کنند، هزینه ها را کاهش دهند و بدون دردسر مالکیت و نگهداری تجهیزات اداری، بهره وری گردش کار را بهبود بخشند.
۶. حمل و نقل: شرکت های حمل و نقل می توانند از MaaS برای وسایل نقلیه و ناوگان، از جمله اتومبیل، کامیون و اتوبوس استفاده کنند. ارائه دهندگان MaaS دسترسی مبتنی بر اشتراک به وسایل نقلیه را به همراه خدمات مدیریت ناوگان، از جمله نگهداری، سوخت گیری و بیمه ارائه می دهند. این مدل به شرکت های حمل و نقل کمک می کند تا استفاده از ناوگان را بهینه کنند، هزینه های عملیاتی را کاهش دهند و در کل، کارایی را بهبود بخشند.
این مثال ها نشان می دهند که چگونه ماشین به عنوان سرویس (MaaS) را می توان در صنایع مختلف برای ارائه دسترسی انعطاف پذیر و مقرون به صرفه به ماشین آلات و تجهیزات به کار گرفت و بدین ترتیب، کسب و کارها را قادر ساخت تا بر عملیات اصلی خود تمرکز کرده و نوآوری را هدایت کنند.
ریسک ها و چالش های Maas
همانطور که سرویس به عنوان خدمت (MaaS) مزایای مختلفی را ارائه می دهد، خطرات مرتبط با این مدل نیز وجود دارد:
۱. وابستگی به ارائه دهنده خدمات: کسب و کارهایی که به MaaS وابسته هستند، برای در دسترس بودن و عملکرد ماشین آلات به شدت به ارائه دهنده خدمات وابسته هستند. اگر ارائه دهنده خدمات با مشکلات فنی، بی ثباتی مالی یا اختلالات عملیاتی مواجه شود، می تواند مستقیماً بر عملیات کسب و کارهایی که از MaaS استفاده می کنند تأثیر بگذارد.
۲. نگرانی های امنیت و حریم خصوصی داده ها: MaaS اغلب شامل جمع آوری و پردازش داده های حساس مانند الگوهای استفاده از تجهیزات و معیارهای عملکرد است. خطر نقض داده ها یا دسترسی غیرمجاز به این اطلاعات وجود دارد که منجر به نقض احتمالی حریم خصوصی یا سرقت مالکیت فکری می شود. کسب و کارها باید اطمینان حاصل کنند که هنگام استفاده از راه حل های MaaS، اقدامات امنیتی مناسب برای محافظت از داده های آنها وجود دارد.
۳. انطباق با توافقنامه سطح خدمات (SLA): توافقنامه های MaaS به طور معمول شامل توافقنامه های سطح خدمات (SLA) هستند که استانداردهای عملکرد و ضمانت های زمان کار ارائه شده توسط ارائه دهنده خدمات را مشخص می کند. عدم رعایت این SLA ها می تواند منجر به جریمه های مالی یا اعتبارات خدماتی برای مشاغلی شود که از MaaS استفاده می کنند. برای کسب و کارها ضروری است که SLA ها را به دقت بررسی و مذاکره کنند تا مطمئن شوند که با الزامات و انتظارات عملیاتی آنها مطابقت دارد.
۴. محدودیت امکانات شخصی سازی و کنترل: ممکن است خدمات MaaS فاقد انعطاف پذیری و گزینه های شخصی سازی موجود در تجهیزات مالکیت خود باشند. کسب و کارها ممکن است بر پیکربندی، برنامه های نگهداری یا به روز رسانی نرم افزار ماشین آلات ارائه شده از طریق MaaS کنترل محدودی داشته باشند. این می تواند برای مشاغلی که نیازهای عملیاتی خاص یا مقررات انطباق دارند که نیازمند راه حل های سفارشی هستند، نگران کننده باشد.
۵. هزینه ها و تعهدات بلندمدت: در حالی که MaaS هزینه های اولیه سرمایه را حذف می کند، هزینه های بلندمدت دسترسی مبتنی بر اشتراک می تواند به مرور زمان انباشته شود. کسب و کارها باید با دقت کل هزینه مالکیت (TCO) را در مقایسه با مدل های مالکیت سنتی برای اطمینان از صرفه اقتصادی ارزیابی کنند. علاوه بر این، تعهدات یا قراردادهای بلندمدت با ارائه دهندگان MaaS ممکن است انعطاف پذیری را محدود کند و توانایی تغییر ارائه دهنده یا سازگاری با نیازهای در حال تغییر کسب و کار را مختل کند.
۶. چالش های ادغام و قابلیت همکاری: ادغام راه حل های MaaS با سیستم ها، فرآیندها و جریان های کاری موجود، به ویژه در محیط های ناهمگن با تجهیزات و فناوری های متنوع، می تواند پیچیده باشد. مسائل سازگاری یا عدم قابلیت همکاری بین پلتفرم های MaaS و زیرساخت موجود ممکن است منجر به چالش های ادغام، جزیره های اطلاعاتی یا ناکارآمدی عملیاتی شود.
۷. انطباق با مقررات و خطرات حقوقی: کسب و کارهایی که از MaaS استفاده می کنند باید انطباق با مقررات و استانداردهای صنعتی مرتبط با استفاده از تجهیزات، حریم خصوصی داده ها و امنیت را تضمین کنند. عدم انطباق می تواند منجر به مسئولیت های قانونی، جریمه یا آسیب به شهرت شود. برای کسب و کارها ضروری است که با دقت بررسی های لازم را انجام دهند و پیامدهای قانونی اتخاذ راه حل های MaaS در صنایع مربوطه خود را ارزیابی کنند.
در مجموع، در حالی که MaaS مزایای قابل توجهی را از نظر انعطاف پذیری، مقرون به صرفه بودن و دسترسی به فناوری پیشرفته ارائه می دهد، کسب و کارها باید خطرات مرتبط را به دقت ارزیابی و کاهش دهند تا پذیرش و اجرای موفقیت آمیز را تضمین کنند. این شامل ارزیابی کامل ریسک، مذاکره قرارداد، اقدامات امنیتی و نظارت مستمر بر عملکرد و انطباق ارائه دهنده خدمات می شود.
روند مدل MaaS
این سوال مطرح می شود که مدل Maas چقدر با تحولات فناوری هماهنگ است؟ بر اساس موارد زیر، به نظر می رسد روند و چشم انداز آینده برای «ماشین به عنوان سرویس» (MaaS) امیدوارکننده است:
۱. صنعت نسل 4 و تولید هوشمند: تحول دیجیتال در حال انجام صنایع، از جمله تولید، باعث روی آوردن به MaaS شده است. با روی آوردن کسب و کارها به اصول و فناوری‌های صنعت ۴.۰ مانند اینترنت اشیا، هوش مصنوعی و رایانش ابری، تقاضا برای راه‌حل‌های انعطاف‌پذیر و مبتنی بر داده مانند MaaS برای بهینه‌سازی فرآیندهای تولید، بهبود کارایی و کاهش هزینه‌ها افزایش می‌یابد.
۲. تغییر به سمت مدل‌های مبتنی بر نتیجه: مدل‌های مالکیت سنتی بر فروش محصولات تمرکز دارند، در حالی که MaaS بر ارائه نتایج و خدمات با ارزش افزوده تأکید می‌کند. این تغییر به سمت مدل‌های مبتنی بر نتیجه با تغییر ترجیحات مشتری و نیازهای کسب و کار همسو است، زیرا کسب و کارها به دنبال به حداقل رساندن ریسک، بهبود قابلیت پیش‌بینی و اولویت دادن به نتایج عملیاتی به جای مالکیت هستند.
۳. ظهور اقتصاد اشتراکی: ظهور اقتصاد اشتراکی در صنایع مختلف، از نرم‌افزار گرفته تا سرگرمی و حمل‌ونقل، باعث روی آوردن به مدل‌های مبتنی بر اشتراک مانند MaaS می‌شود. کسب و کارها به طور فزاینده‌ای با اشتراک در خدمات به جای مالکیت کامل دارایی راحت‌تر هستند، زیرا این کار انعطاف‌پذیری، مقیاس‌پذیری و هزینه‌های قابل پیش‌بینی را ارائه می‌دهد.
۴. پیشرفت‌های فناوری: پیشرفت‌های مداوم در فناوری، از جمله حسگرهای اینترنت اشیا، اتصال، تجزیه و تحلیل داده و الگوریتم‌های نگهداری پیش‌بینی‌کننده، قابلیت‌ها و ارزش پیشنهادی محصولات MaaS را بهبود می‌بخشد. با پیچیده‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر شدن فناوری، ارائه دهندگان MaaS می‌توانند راه‌حل‌های نوآورانه‌تری با عملکرد و قابلیت اطمینان بهبود یافته ارائه دهند.
۵. تمرکز بر پایداری و اقتصاد چرخشی: MaaS با ترویج بهره‌وری منابع، کاهش ضایعات و اصول اقتصاد چرخشی، با اهداف پایداری همسو است. MaaS با ارائه دسترسی به منابع مشترک و امکان مدل‌های «تجهیزات به عنوان سرویس»، می‌تواند به حداقل رساندن تأثیر زیست‌محیطی، بهینه‌سازی استفاده از منابع و ترویج شیوه‌های پایدار در سراسر صنایع کمک کند.
۶. تکامل مدل‌های کسب و کار و اکوسیستم‌ها: MaaS باعث ظهور مدل‌های کسب و کار و اکوسیستم‌های جدید می‌شود و همکاری بین تولیدکنندگان تجهیزات، ارائه دهندگان خدمات، توسعه دهندگان نرم افزار و کاربران نهایی را تقویت می‌کند. این اکوسیستم‌ها نوآوری، خلق مشترک و اشتراک ارزش بین ذینفعان را تسهیل می‌کنند و منجر به راه‌حل‌های جامع‌تر و یکپارچه‌تری می‌شوند که چالش‌های پیچیده کسب و کار را برطرف می‌کنند.
۷. حمایت مقرراتی و سیاستی: دولت‌ها و نهادهای نظارتی به طور فزاینده‌ای پتانسیل‌های MaaS را از نظر رشد اقتصادی، نوآوری و پایداری به رسمیت می‌شناسند. سیاست‌های حمایتی، مشوق‌ها و ابتکارات با هدف ترویج پذیرش و سرمایه‌گذاری در MaaS می‌توانند رشد و پذیرش فراگیر آن را تسریع کنند.
به طور کلی، آینده «ماشین به عنوان سرویس» با رشد مداوم، نوآوری و تغییر در صنایع مختلف مشخص می‌شود. با توجه به اولویت‌بندی روزافزون انعطاف‌پذیری، کارایی و پایداری توسط کسب‌وکارها، MaaS نقش محوری در شکل‌دهی به آینده کار، تولید و مصرف در عصر دیجیتال دارد.
سایر مدل های aaS
مشابه MaaS مدل های دیگری نیز وجود دارد که می تواند در تولیدات هوشمند شرکت ها بسیار موثر باشند. برخی از این مدل ها به شرح زیر است:
مدل‌های “به‌عنوان سرویس” (aaS):
PaaS (پلتفرم به عنوان سرویس): PaaS به توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، ابزاری برای ساخت، استقرار، مدیریت و مقیاس‌بندی برنامه‌های خود بدون نیاز به مدیریت زیرساخت‌های اساسی ارائه می‌دهد. این پلتفرم‌ها خدمات مختلفی مانند پایگاه‌های داده، سرورها، ابزارهای توسعه و شبکه را ارائه می‌کنند.
SaaS (نرم‌افزار به عنوان سرویس): SaaS به کاربران نهایی دسترسی به نرم‌افزار از طریق اینترنت را بدون نیاز به نصب یا مدیریت نرم‌افزار بر روی رایانه‌های خود ارائه می‌دهد. این مدل به کاربران امکان می‌دهد تا با پرداخت هزینه اشتراک، به برنامه‌ها و خدمات به‌روز دسترسی داشته باشند.
FaaS (تابع به عنوان سرویس): FaaS به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا قطعات کوچک کد (توابع) را بدون نیاز به مدیریت سرور یا زیرساخت، اجرا کنند. این مدل برای توسعه سریع و مقیاس‌‌پذیر برنامه‌های کاربردی ایده‌آل است.
EaaS (تجربه به عنوان سرویس): EaaS بر ارائه تجربیات شخصی‌سازی‌شده و یکپارچه به مشتریان در نقاط تماس مختلف تمرکز دارد. این مدل از داده‌ها، هوش مصنوعی و اتوماسیون برای ایجاد تجربیات جذاب و کارآمد برای مشتریان استفاده می‌کند.
DaaS (دستگاه به عنوان سرویس): DaaS به کاربران نهایی دسترسی به دستگاه‌های سخت‌افزاری مانند رایانه، لپ‌تاپ، تبلت و تلفن‌های هوشمند را به صورت اشتراک ارائه می‌دهد. این مدل به کاربران امکان می‌دهد تا بدون نیاز به خرید و مدیریت دستگاه‌ها، به جدیدترین فناوری‌ها دسترسی داشته باشند.
OaaS (نتیجه به عنوان سرویس): OaaS بر ارائه نتایج و پیامدهای مطلوب به مشتریان به جای صرفاً ارائه محصولات یا خدمات تمرکز دارد. این مدل شامل همسو کردن اهداف کسب و کار با نیازهای مشتری و اندازه‌گیری و بهینه‌سازی مداوم عملکرد برای دستیابی به نتایج مطلوب است.
XaaS (هر چیزی به عنوان سرویس): XaaS اصطلاحی کلی است که به هر مدل خدماتی اشاره دارد که از طریق اینترنت ارائه می‌شود. این شامل مدل‌های ذکر شده در بالا و همچنین مدل‌های دیگر مانند IaaS (زیرساخت به عنوان سرویس) می‌شود.